درز انقطاع چیست؟ کاربرد و روش محاسبه ی آن

درز انقطاع در واقع فاصله ی خالی بین دو ساختمان است که در کنار هم ساخته می شوند. حالا شاید برایتان سوال باشد که چرا اصلا درز انقطاع را در نظر می گیرند؟ چرایی آن این است که؛ در هنگام زلزله که دو ساختمان کنار هم احداث شده اند، لرزش و تکان هایی دارند که برای جلوگیری از خسارت های ناشی از برخورد دو سازه به هم، درز انقطاع طراحی و اجرا می شود.

به عبارت دیگر باید دو سازه با یک فاصله ای که درز انقطاع نامیده می شود در کنار هم ساخته شوند تا در هنگام زلزله حرکت آزادانه ای داشته باشند و نیروی مضاعفی (مانند ضربه) به همدیگر وارد نکنند.

پس تا اینجا متوجه شدیم که وظیفه ی درز انقطاع جلوگیری از برخورد دو سازه به هم و ایجاد خسارت ناشی از برخورد آنهاست. در این مقاله به طور کامل در مورد ضوابط ، مقررات و … درز انقطاع صحبت می کنم. تا انتهای مقاله با من همراه باشید تا به درک عمیقی از درز انقطاع برسیم.

محاسبه ی درز انقطاع ساختمان

اندازه ی این درز بستگی به مواردی مثل تعداد طبقات، ارتفاع کل ساختمان و … دارد.

 یکی از محاسبات قدیمی و سریع این هست که می گویند برای ساختمان های کوچکتر از ۸ طبقه درز انقطاع حدود ۰.۰۱ ارتفاع کل سازه باشد. اما باید دقت کنیم که این ۰.۰۱ ارتفاع کل سازه تقریبی می باشد. 

۱. درز انقطاع در ساختمان های ۸ طبقه و کمتر

اگر سری به آیین نامه ۲۸۰۰ ایران زده باشید در بند ۱-۴-۱ برای عدم و یا کاهش خسارت و خرابی ناشی از برخورد ساختمان های مجاور به یکدیگر در هنگام وقوع زلزله، میزان درز انقطاع حداقل ۰.۰۰۵ ارتفاع آن طبقه ار روی تراز پایه  باشد.

نکته: تراز پایه در واقع ارتفاع هر طبقه از فونداسیون می باشد.

۲. درز انقطاع در ساختمان های بیشتر از ۸ طبقه و یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد

باز هم بند ۳-۵-۶ آیین نامه ۲۸۰۰ ایران به ما می گوید در صورتی که ساختمان هایی را طراحی کردیم که بیشتر از ۸ طبقه باشد، برای تعیین درز باید با استفاده از تغییر مکان جانبی غیر خطی طرح در طبقه (با در نظر گرفتن اثر پی دلتا) تعیین شود. و بعد از محاسبه ی این تغییر مکان برای هر دو ساختمان مجاور می توانیم از مجموع مربعات دو عدد جذر بگیریم و از آن برای تعیین درز انقطلاع استفاده کنیم.

سوالاتی که ممکن است در مورد درز انقطاع در ذهنتان به وجود آید!

آیا این درز جزء زیر بنای خالص ساختمان به حساب می آید؟

با توجه به اینکه در شهرهای بزرگی مثل تهران، کرج، مشهد، تبریز و … که قیمت هر متر مربع مسکن و زمین بسیار زیاد می باشد و از طرفی این سوال ممکن است پیش بیاید که با در نظر گرفتن درز مقدار زیادی از زمین ما هدر می رود اما باید توجه داشته باشیم که براساس شورای مسکن و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران درز جزء زیر بنای ناخالص به حساب می آید.

آیا درز انقطاع را میتوانیم با نخاله یا مصالح دیگر پر کنیم؟

در بند ۱-۴-۱ آیین نامه ۲۸۰۰ ایران گفته شده که می توانیم محل درز را با مصالح انعطاف پذیر (ماسه بادی ، پلاستوفوم و …) پر کنیم.

همچنین ناظر به هیچ وجه نباید به مالک اجازه دهد که درز  را با مصالح بنایی ، بتن پر کند و در صورتی که درز با این گونه مصالح پر شود حتما باید در گزارشات خود آن را بنویسد.

درز انقطاع توسط چه کسی کنترل می شود؟

در سازه هایی که نقشه بردار وجود داشته باشد این کار توسط نقشه بردار انجام می شود اما اگر نقشه بردار نداشته باشیم از آنجایی که کنترل ابعاد از وظایف مهندس ناظر معمار می باشد باید ناظر معمار درز را کنترل کند البته بهتر است که مهندس ناظر سازه هم در هنگام کنترل درز حضور داشته باشد.

آیا عدم رعایت درز انقطاع موجب محکومیت مهندس ناظر می شود؟

اگر مالک درز انقطاع را رعایت نکند و در صورتی که مهندس ناظر هم این مورد را به او متذکر نشود و گزارش آن را مرجع صدور پروانه ندهد این موضوع علاوه بر محکومیت های انتظامی ، منجر به محکومیت های قضایی نیز می گردد. پس پیشنهاد می کنم اگر مالک اصرار داشت که درز رعایت نشود شما تحت هر عنوانی که شده این مورد را گزارش دهید و هیچ گونه تعارفی با کسی نداشته باشید.

جالب است بدانید عدم رعایت همین درز یکی از ۷ موضوع مهم و البته پر تکرار است که باعث شکایت ار مهندسان ناظران در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی استان ها می شود.

جمع بندی و سخن پایانی

در این مقاله یاد گرفتیم که درز انقطاع چی هست و چه کاربرد و اهمیتی دارد. در انتهای مقاله به احتمال محکومیت انتظامی و قضایی مهندس ناظری که در رعایت درز کوتاهی (یا هر چیز دیگه اسمش رو میزارید) کرده صحبت کردم. شاید پیش خودتان بپرسید چرا محکومیت انتظامی و قضایی؟ اینطور باید پاسخ بدم که در صورتی که در یک سازه اندازه درز رعایت نشده باشد، در واقع ایمنی سازه های مجاور خود را به خطر انداخته است که می توانند به راحتی بابت این مورد از مهندس ناظر پروژه شکایت کنند که این وسط همه چیز فقط و فقط به ضرر مهندس ناظر می شود. پس لطفا درز انقطاع رو جدی بگیرید و اگر مالک خواست که درز رو رعایت نکند بدون رودربایستی گزارش بدید و خودتان را از مخمصه خلاص کنید.