تخریب ساختمان؛ ۶ اشتباه خطرناک هنگام تخریب ساختمان

تخریب ساختمان را زمانی انجام می دهیم که می خواهیم به جای یک ساختمان قدیمی، یک ساختمان جدید را احداث کنیم. قبل از گودبرداری و احداث ساختمان جدید، نیاز است که ساختمان قدیمی قبلی به نحو مناسبی تخریب و ضایعات آن به بیرون از کارگاه انتقال داده شوند. تخریب ساختمان بعد از گرفتن مجوزهای لازم و قطع کلیه انشعابات (مانند برق، گاز و …) و همچنین بررسی شرایط پایداری سازه های مجاور شروع می شود.

توی اکثر پروژه ها، متاسفانه مهندس مجری به صورت سوری می باشد و مهندس مجری واقعی ندارد. بنابراین شما به عنوان مهندس ناظر برای اینکه در حین تخریب ساختمان مشکلی پیش نیاید، بهتر است که به مالک بگویید که در کلیه مراحل خصوصا مرحله ی تخریب از مجری ذیصلاح استفاده کند و در اسرع وقت کپی قراردادی که با مهندس مجری بسته است و کپی همه ی قراردادهای پیمانکاران فرعی در هر مرحله و همچنین اگر مهندس ناظر تشخیص بدهد که کارگاه باید مسئول ایمنی (HSE) داشته باشد، کپی قرار داد با مسئول ایمنی هم مالک باید به مهندس ناظر تحویل بدهد.

۶ عامل مهم تاثیرگذار بر زمان و هزینه ی تخریب ساختمان

۱. عرض معبر

۲. تعداد طبقات

۲. شعاع و میزان گردش ماشین آلات

۴. وضعیت ایمنی ساختمان های کناری

۵. نحوه ی دسترسی ماشین آلات به پروژه

۶. نوع اسکلت سازه (بتنی، فلزی، بنایی یا …)

روش های تخریب ساختمان

۳ نوع روش برای تخریب ساختمان وجود دارد که در اینجا توضیحاتی در رابطه با تخریب دستی و مکانیکی می دهیم.

۱. تخریب دستی

۲. تخریب مکانیکی

۳. روش های انفجاری

۱. نحوه ی تخریب دستی ساختمان

بعد از گرفتن مجوزهای لازم و قطع کلیه ی انشعابات (مانند برق، گاز و …) در اطراف محوطه ی کارگاه، ورق های فولادی یا مصالح مناسب دیگر به همراه علائم هشدار را نصب می کنیم.

بعد از آن لازم است که وسایل اضافی مانند شیشه ها، کابینت، درها، پنجره ها، کولر و … را جمع آوری و به بیرون از کارگاه منتقل کنیم. در روش دستی عملیات تخریب ساختمان را از بالاترین قسمت ساختمان شروع می کنیم. بعد از شروع تخریب ساختمان اگر نخاله ها و ضایعات تخریبی را در روی قسمتی از سقف بریزیم، احتمال ریزش ناگهانی سقف زیاد است بنابراین لازم است که یک سوراخ در مرکز همه ی سقف های ساختمان (به صورت هم مرکز) برای منتقل کردن نخاله ها و ضایعات تخریبی به پایین ساختمان ایجاد کنیم و سپس با توجه به پیشرفت کار، نخاله ها را توسط کامیون به بیرون از کارگاه منتقل می کنیم.

در روش تخریب دستی ساختمان با استفاده از ابزارهای دستی مانند بیل، کلنگ، پتک، چکش هیلتی و … ابتدا سقف و سپس دیوار آن طبقه (از بالاترین طبقه به پایین ترین طبقه) را تخریب می کنیم.

بعد از تخریب کامل سقف ها، دیوارها و خارج کردن کلیه ی نخاله ها و … تنها اسکلت ساختمان باقی می ماند که در مرحله ی آخر هم اسکلت سازه را با دستگاه های مخصوص تخریب می کنیم مثلا اگر سازه ما فلزی باشد با استفاده از هوا برش، آهن آلات سازه (تیرها، ستون ها و …) را برش می دهیم و عملیات تخریب ساختمان را به اتمام می رسانیم.

در تخریب ساختمان به روش دستی عملیات تخریب به وسیله ی نیروهای انسانی انجام می شود و سپس ضایعات و نخاله های تخریب را توسط ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی و کامیون به بیرون از کارگاه منتقل می کنند. در روش دستی تخریب معمولا هزینه ها نسبت به روش مکانیکی پایین تر است و همچنین سرعت اجرای تخریب هم پایین تر می باشد. با رعایت نکات فنی می توان در روش دستی، از ایمنی بیشتری برخوردار شویم.

۲. نحوه ی تخریب مکانیکی ساختمان

در روش مکانیکی تمام عملیات تخریب توسط ماشین آلاتی مانند؛ پیکور، بیل مکانیکی، قیچی هیدرولیک و … انجام می شود. در روش تخریب مکانیکی هزینه ها معمولا یک مقدار بیشتر از روش تخریب دستی است و همچنین سرعت اجرای عملیات تخریب هم در این روش بالاتر می باشد.

۶ اشتباه رایج در تخریب ساختمان

۱. از لودر برای بارگیری ضایعات  ونخاله های ساختمانی، به دلیل ایجاد ارتعاش زیاد استفاده نکنید. برای اینکار حتما از بیل مکانیکی استفاده کنید.

۲. در هنگام تخریب عوامل اجرایی و کارگران به یکباره تیرها را برش می زنند و اینکار باعث سقوط آزاد تیرها می شود. قبل از شروع به برش تیرها حتما باید آنها را مهار کنیم و سپس شروع به برش زدن آنها کنیم.

۳. در هنگام تخریب نباید قسمت های بزرگ مانند سقف یا دیوارها یکدفعه و در یک زمان روی زمین انداخته شود. این یکی از اشتباهات رایج کارگران می باشد که با اینکار خطر ایجاد ارتعاش گسترده احتمالی را در پی به همراه خواهد داشت.

۴. اشتباه رایج بعدی این است که کارگاه را قبل از تخریب بیمه نکنیم. به شدت توصیه می کنیم که قبل از شروع عملیات تخریب حتما کارگاه را برای حوادث احتمالی که ممکن است در حین تخریب به وجود آید بیمه کنید، تا در مواردی که حوادث احتمالی مثل فیلم زیر رخ می دهد، حداقل کارگاه بیمه داشته باشد تا بتوان این خسارت احتمالی به وجود آمده را تا حدودی جبران کرد.

۵. در هنگام تخریب، خیلی از مواردی را مشاهده کرده ایم که ماشین آلات در جای نامناسب قرار می گیرند و سبب ریزش مصالح سقف و … بر روی ماشین آلات می شود. در روش تخریب مکانیکی، ماشین آلات باید از بیرونی ترین قسمت، ساختمان را تخریب کنند و در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی و بی احتیاطی ممکن است عتاصر ساختمان مانند دیوار، سقف و … بر روی ماشین آلات سقوط کنند.

۶. اشتباه دیگر این است که بدون توجه به ساختمان های مجاور شروع به عملیات تخریب کنیم! اطراف ساختمان باید توسط افراد مجرب با دقت بررسی شود. به دلیل اینکه بعضی مواقع با ساختمان های قدیمی مواجه می شویم که دو سازه بر هم تکیه زده اند و در صورت تخریب ساختمان مورد نظر، ساختمان کناری نیز بدون انجام هیچ گونه عملیات گودبرداری تخریب می شود. بنابراین باید این بررسی را انجام دهیم و در صورت وجود این چنین مواردی تدابیری برای پایدارسازی ساختمان مجاور انجام گیرد.

پیشنهاد می کنم مقاله ی بازسازی ساختمان؛ ۸ نکته ی مهم که باید قبل از بازسازی بدانید را هم بخوانید.

۱۰ نکته ی اجرایی مهم تخریب ساختمان

برای جلوگیری از ایجاد حادثه و کاهش خطرات احتمالی موقع تخریب ساختمان، باید توصیه هایی زیر در مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان را جدی بگیرید و آنها را کاملا رعایت کنید.

۱. در صورت وجود دیوار مشترک با ساختمان مجاور، باید برای اینکار هم یک فکری کنیم!

۲. در پرتگاه ها و محل هایی که احتمال سقوط افراد وجود دارد حتما باید از کمربند ایمنی استفاده کنیم.

۳. برای دپوی مصالح تخریب شده شامل نخاله ها و … باید یک برنامه ریزی و مکانی را مد نظر قرار دهیم.

۴. حتما قبل از شروع عملیات تخریب ساختمان باید مجوزهای لازم را از مراجع رسمی صدور پروانه دریافت کنید.

۵. قبل از شروع عملیات تخریب محل دقیق چاه ها بررسی شود و در ادامه ی کار آنها را با لاشه سنگ، بتن مگر یا شفته پر کنیم.

۶. قبل از شروع عملیات تخریب کلیه ی انشعابات مانند برق، گاز، آب و … با همکاری مراجع آنها (اداره برق، اداره گاز و …) قطع شوند.

۷. بهتر است برای جلوگیری از احتمال خطرات سقوط مصالح به داخل خیابان در هنگام تخریب، یک کارگر ماهر را برای هشدار دادن به افراد و ماشین هایی که در اطراف ساختمان مورد تخریب در حال حرکت هستند به کار بگیریم.

۸. همانطور که در بالاتر هم بیان کردیم؛ تخریب باید از بالاترین قسمت شروع شود و به پایین ترین قسمت ساختمان ختم شود. اگر به این نکته ی مهم دقت نکنیم ممکن است منجر به حوادثی مانند حادثه ی تخریب ساختمان ۷ طبقه واقع در سعادت آباد تهران با ۱۷ کشته در تیرماه سال ۱۳۸۷ شود.

۹. باید قبل از شروع عملیات تخریب حتما اطراف ساختمانی که میخواهیم تخریب کنیم را بررسی کنیم و اگر در اطراف ساختمان معابر عمومی و پیاده رو وجود داشته باشد حتما باید با دریافت مجوز مربوطه معابر عمومی را یا کاملا مسدود کنیم و یا تا حدودی محدود کنیم. حتما توجه داشته باشید که پیاده رو های اطراف ساختمان راهروهایی را با استفاده از داربست فلزی و پوشش های توری سیمی و مصالح مناسب دیگر ایجاد کنیم و نکته ی آخر هم اینکه باید شیب این سکوی راهروی پیاده رو به سمت داخل ساختمان باشد تا از پرتاب احتمالی ضایعات و نخاله ها به داخل خیابان جلوگیری شود.

۱۰. در صورتی که ساختمان موردنظر در مکانی واقع شده باشد که رفت و آمدهای بسیار زیادی در آنجا وجود داشته باشد و همچنین محل مناسبی برای قرار دادن پایه های داربست نداشته باشد، می توانیم از براکت مانند شکل زیر استفاده کنیم.