وال پست چیست؟ ۱۰ نکته مهم به همراه وظیفه و نحوه ی اجرای آنها

وال پست یک کلاف می باشد با طول های مشخص، برای اینکه دیوار یکپارچه عمل کند، وال پست را اجرا می کنیم. در اصل برای اینکه دیوار را از اسکلت سازه جدا و نگهداری کنیم، از وال پست استفاده می کنیم. در فرهنگ لغت به معنی نگهدارنده دیوار می باشد. 

در این مقاله، درباره ی آن بحث می کنیم پس اگر شما هم می خواهید اطلاعات کاملی درباره ی آنها داشته باشید و اینکه چرا اصلا از آنها استفاده می کنیم، تا انتها این مقاله را با دقت مطالعه کنید.

اعضای غیر سازه ای ساختمان مثل دیوار اگر به صورت اصولی با اسکلت سازه ای ساختمان درگیر نباشند البته نباید به سازه کاملاً متصل باشند و باید یه فاصله ی کمی در حد ۲.۵ ساتی متر داشته باشند. در هنگام وقوع زلزله دیوارها به دلیل اینکه وال پست کاملاً به اسکلت چسبیده است و با نبشی و نگهدارنده ها محکم گیرایی ندارند فرو می ریزند و علاوه بر خسارت های مالی، خطرناک نیز می باشد و ممکن است تلفات جانی هم به بار آورد مثل زلزله ی کرمانشاه در آبان ماه ۱۳۹۶ که در اکثر ساختمان ها به ویژه مسکن مهر، این نوع خرابی ها بسیار دیده می شد.

نحوه ی اجرای وال پست

وال پست ها به روش های مختلفی، اما اکثرا به صورت تیر و ستون طراحی و اجرا می شوند البته وال پست قائم و افقی نیز داریم که وال پست قائم در زمانی که دهانه شما بزرگ باشد از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در دهانه جوش می شود.

وظیفه ی آنها

وظیفه ی اصلی آن انتقال نیروهای حاصل از باد و زلزله از دیوار به قاب می باشد که باعث استحکام بیشتر دیوار و جلوگیری از تخریب آن می شود.

نظر آیین نامه ۲۸۰۰ و مقررات ملی ساختمان

آیین نامه ۲۸۰۰ برای دیوارهایی با طول بیشتر از ۶ متر، اجرای وال پست را الزامی کرده در صورتی که سازمان نظام مهندسی اجرای آن را برای دیوارهایی با طول بیشتر از ۴ متر الزامی کرده است.

طبق بند ۳-۷ صفحه ۶۴ آیین نامه ۲۸۰۰ ویرایش دوم

گفته شده است که اگر طول دیوار غیر سازه ای ما ۴۰ برابر ضخامت دیوار یا تیغه و یا ۶ متر، هر کدام که کمتر باشد و همچنین اگر حداکثر ارتفاع دیوار غیر سازه ای و تیغه ها از تراز کف مجاور ۳.۵ متر باشد در این شرایط نیازی به وال پست نمی باشد اما در صورتی که به این ابعاد گفته شده مقداری اضافه شود، باید وال  پست طراحی و اجرا کنیم.

در اینجا برای اینکه بهتر متوجه شویم یک مثال میزنیم. اگر فرض کنیم ضخامت دیوار ما ۱۰ سانتی متر باشد ۴۰ برابر این ۱۰ سانتی متر می شود ۴۰۰ سانتی متر یعنی اگر دیواری به ضخامت ۱۰ سانتی متر داشته باشیم و طول این دیوار ۴ متر باشد می توانیم وال پست را اجرا نکنیم البته به جای این ۴ متر اگر هم تا حداکثر ۶ متر شود طبق آیین نامه ۲۸۰۰ اگر ارتفاع این دیوار هم حداکثر ۳.۵ متر باشد، نیازی به اجرای آن نداریم.

علاوه بر این معیاری که گفته شد، لبه ی قائم تیغه ها نیز نباید آزاد باشد. این لبه ها باید به یک تیغه دیگر یا یک دیوار عمود بر آن یا ستون کوچکی که برای همین منظور از فولاد، بتن آرمه یا چوب ساخته شده است، متکی باشند.

این ستون کوچک می تواند از یک ناودانی حداقل نمره ۶ یا معادل آن از فولاد، بتن آرمه یا چوب ساخته شود. اگر طول تیغه پشت بند کمتر از ۱.۵ متر باشد، لبه ی آن می تواند آزاد باشد.

طبق بند ۵-۳-۴ و بند ۴-۵-۴ آیین نامه ۲۸۰۰ در مورد ساختمان های ۸ سقف به بالا اجرای آن الزامی می باشد.

طبق مباحث مقررات ملی ساختمان

در بند ۸-۳-۱-۱۱ صفحه ی ۲۷ مبحث هشتم مقررات ملی ویرایش سال ۹۲ در مورد اتصال اجزای غیر سازه ای به اجزای سازه ای توضیحاتی ارائه شده است.

طبق بند ۴-۹-۱-۳ صفحه ی ۱۰۳ و ۱۰۴ مبحث چهارم مقررات ملی باید کلیه ی دیوارهای پیرامونی برای مقاومت در برابر زلزله توسط وال پست ایمن شوند. همچنین نحوه ی اتصال و الزام به اجرای وال پست عمودی توضیحاتی ارائه شده است.

طبق مبحث ششم مقررات ملی اجرای وال پست برای دیوارهای پیرامونی تحت هر عنوان را لازم الاجرا می داند.

عدم اجرای وال پست توسط مهندس ناظر

به دلیل اینکه وال پست وظیفه ی ایجاد درگیری دیوار با اسکلت سازه را دارد تا در صورت بروز باد و زلزله از ریزش دیوار جلوگیری کند، اگر طبق نقشه های ساختمانی مهندس ناظر آن را اجرا نکند و بعدا در اثر زلزله و ریزش این دیوار و آسیب رسیدن به فردی، یکی از افرادی که مقصر خواهد بود مهندس ناظر می باشد.

عدم وجود وال پست در نقشه های اجرایی

طبق مبحث دوم مقررات ملی بررسی نقشه ها جز وظایف مهندس ناظر و مجری می باشد، بنابراین اگر در دیوار مورد نظر بایستی وال پست شود اما در نقشه های اجرایی نشان داده نشده است، باید دستور اصلاح نقشه از طرف مهندس ناظر به مجری داده شود.

بنابراین اجرای صحیح وال پست ها وظیفه ی مهندس ناظر سازه و مهندس ناظر معمار می باشد در این حین مهندس ناظر سازه وظیفه ی کنترل اجرای صحیح وال پست از نظر الزامات سازه ای و لرزه ای و مهندس ناظر معمار هم وظیفه ی کنترل اجرای دیوارهای داخلی وال پست ها را دارند.

۱۰ نکته ی مهم هنگام انجام محاسبات و تهیه نقشه سازه

۱. طراحان سازه باید جزئیات المان های نگهدارنده دیوارها (Wall Post) را بر اساس استاندارد ۲۸۰۰ در نقشه های خود درج نمایند. این جزئیات باید شامل موارد زیر باشد:

• جزئیات و اتصالات اعضای قائم و افقی لازم برای مهار دیوارهای بدون بازشو
• جزئیات و اتصالات اعضای قاتم و افقی لازم برای مهار دیوارهای دارای بازشو
• جزئیات و اتصالات اعضای قائم و افقی لازم برای مهار لبه تراس ها و جان پناه ها
• جزئیات اجرایی دیوارهای زیرزمین که بار خاک به آنها وارد می شود

۲. در جزئیات مورد نظر، فواصل عضوهای عمودی برابر حداقل دو مقدار ۵ متر و ۴۰ برابر ضخامت دیوار در نظر گرفته شود.

۳. فواصل عضوهای افقی از یکدیگر و از کف تمام شده برابر حداقل دو مقدار ۳.۵ متر و ۳۰ برابر ضخامت دیوار در نظر گرفته شود.

۴. ردیف آخر دیوار چینی باید با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای داده (مهر) شود.

۵. در طبقه بام، ستونهای کناری، به اندازه ارتفاع جان پناه بلندتر اجرا شده و از آنها برای مهار جانبی جان پناه استفاده گردد.

۶. دیوارهایی که تا زیر سقف ادامه ندارند، در لبه فوقانی با کلاف افقی متکی به المانهای پایدار مهار شوند.

۷. لبه قائم دیوارها، به صورت آزاد رها نشده و به نیغه دیگر یا دیوار عمود متصل شوند. در غیر اینصورت کلاف قائم در لبه اجرا گردد.

۸. در نمای آجری، آجر نما با آجر پشت هم زمان چیده شود و از ضخامت یکسان برخوردار باشد تا هر رگ روی یک ملات چیده و اتصال مناسب برقرار گردد.

۹. اگر آجر نما پس از احداث آجر پشت چیده شود، باید با تعبیه مفتول فلزی انتظار، داخل ملات پشت کار به فواصل افقی و قائم ۵۰ سانتیمتر، از اتصال دو دیوار اطمینان حاصل شود. در غیر اینصورت نبشی کشی و مهار دیوار نما الزامیست.

۱۰. در صورت استفاده از دیوار ۱۰ و ۲۰ سانتی متری در جان پناه ها حداکثر ارتفاع به ترتیب ۵۰ و ۷۰ سانتی متر می باشد. این جان پناه ها باید در فواصل حداکثر ۵ متر از یکدیگر مهار شوند. در صورتی که ارتفاع جان پناه از ۷۰ سانتی متر افزایش پیدا کرد، کلاف قائم باید تا بالای دیوار ادامه یابد و به کلاف افقی در بالای دیوار متصل گردد.

روش های اجرای وال پست

۱. اجرای تسمه دور ستون

۲. اتصال دیوار به ستون با میلگرد

۳. مهار دیوار از طریق تعبیه میلگرد در داخل کف

۴. اجرای وال پست برای جان پناه بام ساختمان

۵. اجرای وال پست با انکر بولت و نبشی کشی

۶. مهار دیوار به وسیله ی تعبیه میلگرد در داخل ستون های مجاور

۷. مهار دیوار به دیوارهای برشی از طریق عبور میلگرد در سوراخ قالب ها

مراحل اجرای وال پست

۱. در ابتدا جوشکار طبق نقشه های اجرایی شروع به ساختن آن با استفاده از دوبل نبشی ۶ و سپری می کند.

۲. بعد از ساخته شدن وال پست، در مرحله ی بعد اقدام به نصب و جوشکاری آنها در محل های مورد نظر می کنند.

۳. در مرحله ی سوم هم بعد از نصب آنها شروع به اجرای دیوار می کنند. در صورتی که شکستگی زیادی در مسیر دیوار وجود داشته باشد که امکان به وجود آمدن خطا را بالا ببرد، باید با استفاده از یک نقشه بردار اقدام به پیاده سازی نقاط شکستگی های دیوار کنند.

۱۰ نکته ی مهم اجرایی درباره ی اجرای وال پست

۱. در هنگام اجرای وال پست ها حتما از شاغول بودن آنها مطمعن شویم.

۲. موارد مربوط به وال پست، قبلا توسط دستور کار به سازنده یا مجری ابلاغ شده باشد.

۳. قبل از بتن ریزی تیر بتنی حتما بایستی بیس پلیت در زیر و روی تیر بتنی در محل اجرای آن به کار گذاشته شود.

۴. قبل از اجرا و جوشکاری وال پست ها ابعاد داخلی فضاهای ساختمان اندازه گیری کنیم تا بعد از اجرای دیوار چینی، مشکلی پیش نیاید.

۵. برای گیرداری بیشتر وال پست افقی، در فواصل ۱ تا ۱.۵ متر با استفاده از میلگرد آجدار نمره ۱۴ و یا بالاتر، آنها را به سازه سقف متصل می کنند.

۶. در صورتی که در تیر بتنی بیس پلیت به کار گذاشته نشود، باید میلگرد در تیر مورد نظر کاشته شده و پروفیل وال پست به آن جوش داده شود و یا پلیت ها را توسط رول بولت به تیرها از بالا و پایین متصل کنیم.

۷. در وال پست های عمودی باید در فواصل ۱ متر به ۱ متر با استفاده از میلگرد آجدار نمره ۱۰، شاخک هایی را به قوطی یا نبشی های وال پست جوش دهیم تا گیرداری لازم بین تیغه و وال پست تامین شود و دیوار مورد نظر عملکرد بهتری داشته باشد.

۸. در قسمت هایی که وال پست در کنار ستون قرار می گیرد باید وال پست با ستون یک فاصله ی حدودا ۴ تا ۵ سانتی متری داشته باشد تا در هنگام وارد شدن بارهای جانبی از جمله زلزله ستون فشار جانبی به دیوار وارد نکند، لازم به ذکر است که این فاصله خالی را باید با مصالح نرم مانند یونولیت پر کنیم.

۹. پروفیل های مورد استفاده برای ساخت وال پست حتما باید ضد زنگ خورده باشند و جهت اتصال بهتر آنها با دیوارهای اطراف و همچنین جهت جلوگیری از ایجاد ترک های ناشی از حرکت های جانبی ساختمان در مرحله ی نازک کاری، روی وال پست ها ها رابیتس (توری) بکشیم و با سیم مفتول محکم کنیم.

۱۰. حداقل پروفیل مصرفی برای وال پست، نبشی ۵ می باشد اما بهتر است از نبشی ۶ استفاده کنیم. و در صورتی که پروفیل وال پست از طرف طراح سازه دوبل نبشی انتخاب شده باشد، بهتر است که در هنگام ساخت وال پست، دهانه ی آن ۱ سانتی متر بیشتر از ضخامت دیوار مربوه در نظر بگیریم تا تیغه کاملا داخل دیوار قرار بگیرد.

۲ نمونه دیتیل کامل وال پست

در آخر هم ۲ نمونه دیتیل اجرایی از وال پست، در قالب فایل اتوکد (قابل ویرایش) را برای دانلود قرار می دهیم تا با بررسی آنها دید بهتری از جزئیات اجرایی آنها داشته باشید.

دانلود ۲ نمونه دیتیل وال پست