تاور کرین که خیلی ها به آن تاور نیز می گویند یک کلمه ی انگلیسی می باشد که معنی آن جرثقیل برجی است. امروزه در اکثر پروژه های عمرانی متوسط و بزرگ حداقل از یک یا چند تاور کرین استفاده می کنند تا سرعت اجرای پروژه افزایش پیدا کند.
تاور کرین یا جرثقیل برجی، یک نوع از ماشین آلات است که معمولا برای جابجایی وسایل و قطعات سنگین استفاده می شود. این نوع جرثقیل اجسام را تا ارتفاع معینی بالا می برد و در شعاع های موجود در دسترس خودش جابه جا می کند.
در این مقاله در مورد قطعات اصلی، نحوه ی نصب و یکسری نکات اجرایی مهم در هنگام نصب و کار با تاور کرین صحبت می کنیم.
هزینه های خرید یا اجاره ی تجهیزات و نصب و نگهداری از تاور کرین (جرثقیل برجی) نسبتا زیاد می باشد بنابراین باید با مدیران اجرایی این نوع جرثقیل ها در تشخیص نیاز یا عدم نیاز پروژه، ظرفیت و تناژ دستگاه، محل قرارگیری، طول فلش، تعداد و … صحبت کنید.
اختراع تاور کرین
اولین تاور کرین توسط یونانیان باستان با استفاده از چوب اختراع شد که با نیروی کارگران و حیوانات کار می کرد و برای ساختمان سازی های بلندمرتبه از آنها استفاده می کردند. با گذشت زمان از مصالحی مانند فولاد، چدن و آهن برای ساخت تاور ها استفاده می کردند.
اجزای اصلی تشکیل دهنده ی تاور کرین
مراحل و نحوه ی نصب
پایه یا دکل چهار ضلعی تاور کرین از قطعات خرپایی برای تحمل تنش های وارده و انتقال بار به فونداسیون شده است.
پایه یا دکل تاور کرین از قطعاتی با ارتفاع حدود ۲ تا ۳ متر از فولاد سخت ST52 ساخته شده و به صورت مدولار روی هم نصب و آنها را با پیچ یا پین، در جای خودشان محکم می کنیم. در هنگام آرماتوربندی فونداسیون، اولین قطعه از تاور کرین که به کالسکه معروف است، داخل پی قرار می گیرد و با توجه به تناژ دستگاه و طبق کاتالوگ فنی حدود ۱ تا ۲ متر درون بتن فونداسیون مدفون می شود. بعد از گیرش بتن، سایر قطعات و سکشن های بعدی را تا ارتفاع مورد نظر با استفاده از جرثقیل ماشینی بر روی هم سوار می کنند.
پیشنهاد می کنم اگر با انواع فونداسیون آشنایی خوبی ندارید مقاله ی فونداسیون چیست؟ رایج ترین فونداسیون ساختمان سازی (با تصویر) را هم بخوانید.
در بعضی از مدل ها، اولین قطعه (کالسکه) تاور کرین را به وسیله وزنه های بتنی در جای خود ثابت می کنند. در مدل های ریلی هم به این روش اجرا می شوند با این تفاوت که وزنه ها فقط بر روی پایه تاور کرین قرار می گیرند و و هیچ گونه اتصالی با زمین ندارند و بدین صورت امکان جابجایی تاور را به وجود می آورد.
بعد از اینکه تعدادی از قطعات را بر روی تاور با استفاده از جرثقیل ماشینی نصب کردند، در مرحله ی بعد وسیله ای به نام کاج دستگاه را روی قطعات نصب می کنند. کاج دستگاه وسیله ای برای سوار کردن سایر قطعات تاور کرین تا ارتفاع موردنظر می باشد. کاج دستگاه بین ۲ قطعه (سکشن) قرار می گیرد.
افزایش ارتفاع تاور کرین به این صورت می باشد که ابتدا پمپ هیدرولیک روی کاج سوار می شود، سپس تحت فشار جک ها، کل دستگاه به اندازه ی یک قطعه (سکشن) بلند شده و قطعه جدید در فضای خالی ایجاد شده نصب می شود. پس از سفت کردن پیچ ها، سایر سکشن ها هم به همین ترتیب نصب می کنند و این مراحل را تا رسیدن به ارتفاع مورد نظر تکرار می کنند.
در مرحله بعد قطعات؛ گردان، زیر گردان و کابین را روی دکل نصب می کنند که بسته به نوع دستگاه تاور، محل نصب کابین متفاوت می باشد.
گردان تاور کرین دارای یک الکتروموتور قوی است که باعث گردش ۳۶۰ درجه دستگاه می شود.
بعد از نصب گردان، قطعه ی کله قندی یا همان تاج تاور که یک قطعه ی خرپایی مخروطی شکل است را روی تاور نصب می کنند.
بعد از نصب تاج تاور، کانترجیب یا کن فلش را با استفاده از جرثقیل ماشینی توسط پین های فولادی به پشت گردان متصل می شود. بعد از نصب و ثابت کردن کن فلش و بازوهای مهاری، با توجه به تناژ دستگاه، تعدادی وزنه ی بتنی که به وزنه های تعادل معروف هستند روی کن فلش نصب می کنند در واقع وظیفه ی کن فلش، حفظ تعادل تاور کرین می باشد.
در مرحله ی بعد فلش (جیب) که یکی از اصلی ترین اجزای تاور کرین می باشد، ابتدا در روی زمین قطعات ۵ تا ۱۰ متری خرپایی به صورت مدولار به هم متصل شده و توسط جرثقیل ماشینی در جای خودش آن را نصب می کنند. فلش (جیب) از یک طرف آزاد می باشد و از طرف دیگر هم به گردان متصل است، که با استفاده از مهارهای فلزی به تاج تاور (کله قندی) متصل می شود. ارتفاع خرپای فلش بستگی به ظرفیت تاور، نوع تاور و طول مورد نیاز از حدود ۰.۵ متر تا بیشتر از ۲ متر متغیر می باشد.
بعد از این مراحل، شاری اوت که یک ارابه فلزی است بر روی فلش نصب شده و وظیفه جلو یا عقب بردن بار را با استفاده از گیربکس الکتریکی بر عهده دارد، روی فلش (جیب) نصب می شود.
در مرحله ی آخر با راه اندازی تابلو برق و تست ترمزها و در کل تست کل دستگاه، مراحل نصب به اتمام می رسد و می توانیم از تاور کرین استفاده کنیم.
۱۰ نکته ی اجرایی مهم در مورد آنها
۱. برای جلوگیری از خارج شدن بوکسل از درون قلاب، باید قلاب را به ضامن ایمنی (شیطونک) مجهز کنیم.
۲. خطرات و موانع احتمالی که ممکن است در هنگام کار، تاور به آنها برخورد کند را بررسی و تهمیدات لازم به کار بگیریم.
۳. تا حد امکان در شب، باری را جایجا نکنیم و در صورت لزوم از قبل به تعداد کافی پروژکتور روی فلش و پایه نصب کنیم.
۴. در هر مرحله که قطعات را به تاور اضافه می کنیم و افزایش ارتفاع پیدا می کند باید شاقولی کل پایه با دوربین نقشه برداری کنترل شود. اگر تاور کرین شاقول نباشد احتمال سقوط آن افزایش پیدا می کند.
۵. برای جابجایی ستون ها و قطعات سنگین از سیستم دو قلاب (۴ بوکسل) استفاده کنیم اما برای افزایش سرعت کار در هنگام جابجایی بارهای سبک، بهتر است از سیستم تک قلاب (۲ بوکسل) استفاده کنیم.
۶. با توجه به هزینه های زیاد اجاره ی ماهیانه تاور کرین، باید مدت زمان اتمام پروژه با دقت تخمین زده شود تا به محض اتمام پروژه، تاور کرین را از پروژه فعلی به پروژه جدید منتقل کنیم و جلوی هزینه های اضافی را بگیریم.
۷. در مواقعی که اپراتور تاور دید کامل و واضحی نسبت به مسیر حرکت ندارد، مانند جابجایی باید در پشت ساختمان و … باید یک نفر به عنوان علامت دهنده، با علامت های صحیح مسیر را به اپراتور نشان دهد و او را راهنمایی کند.
۸. در تاورهای ریلی قبل از شروع به کار باید مسیر حرکت، وزنه های تعادل از نظر محکم بودن ریل ها، عدم انحراف آنها، عدم وجود موانع در مسیر ریل و همچنین اتصال مناسب پیچ ها به تراورس زیرین، حتما مورد بررسی قرار گیرند.
۹. با افزایش ارتفاع تاور کرین برای جلوگیری از واژگونی و همچنین کاهش لاغری پایه ها، باید با استفاده از یکسری ساپورت های اتصال (کمربند)، تاور کرین را به اسکلت سازه در ترازهای مشخص که در کاتالوگ فنی دستگاه آمده است، متصل کنیم.
۱۰. در جانمایی تاور باید دقت بسیار زیادی داشته باشیم که شرکت هایی که تاور کرین ها را اجاره می دهند اکثرشان بهترین جانمایی را برای پروژه انتخاب می کنند. این جانمایی باید به نحوی باشد که دسترسی به کامل به کل پروژه در اثر گردش کامل تاور کرین مهیا شود و همچنین نصب در مکانی انجام شود که کمترین مزاحمت را در تکمیل پروژه دارد.
