انواع سقف های ساختمانی و نکات مهم آنها {مزایا + معایب}
سقف یکی از اصلی ترین اجزای یک ساختمان به حساب می آید، که انواع بسیار متنوع و مختلفی دارد. انواع سقف ها از نظر نوع ساخت و عملکرد سازه ای با توجه به شرایط می توانند به روش های مختلفی طراحی و اجرا شوند. به طور کلی انواع سقف ها باید ۱. در برابر نیروهای وزن خود و بارهایی که بعد از ساخت روی آنها قرار می گیرند، ۲. در برابر آب و هوای فصل ها خصوصا تابستان و زمستان، ۳. همچنین آتش سوزی ها (نسوز بودن سقف تا حدودی) مقاومت کافی داشته باشند.
در این مقاله به صورت کامل به بررسی انواع سقف به همراه تعاریف آنها + مزایا و معایب هر کدام صحبت می کنم.
جالب است بدانید بیشتر از ۵۰ نوع سقف داریم که شاید بشه گفت اکثرشون شبیه هم هستند. در این مقاله قصد دارم تا حد ممکن تمام این سقف ها را برای شما همراه با تصاویر آنها بررسی کنم و شما را با آنها آشنا کنیم.
۱. سقف چوبی
استفاده از چوب به عنوان اصلی ترین مصالح ساخت ساختمان، از قدیم رایج بوده است که در قسمت های مختلف ساختمان از جمله سقف، دیوار و حتی کف ساختمان مورد استفاده قرار می گرفته و می گیرد.
– مزایای سقف چوبی
- اجرای آسان آن
- کاهش وزن ساختمان
- عایق صوتی مناسب
- سازگاری کامل با محیط زیست
- تحمل نیروی فشاری و کششی
- عملکرد مناسب و قابلیت جذب نیروی زلزله
- ارزان بودن مصالح نسبت به دیگر مصالح فلزی و بتنی
- محدود و کم بودن خسارت اقتصادی در هنگام بروز زلزله
– معایب سقف چوبی
- نفوذ موریانه ها در آنها
- ضعف و کمک به آتش سوزی بیشتر!
- در همه ی مناطق از این سقف نمیشه استفاده کرد.
- نمونه ی موفقی از ساخت سازه ای با سقف چوبی وجود ندارد.
دهانه ی قابل اجرا: ۲ تا ۴ متر
۲. سقف طاق ضربی
قدیمی ترین و رایج ترین سقفی که بسیار در ایران استفاده می کردند، سقف طاق ضربی می باشد که به دلیل عملکرد ضعیف این سقف در هنگام بروز زلزله منسوخ شده است. از اوایل دهه ی ۹۰ این نوع سقف دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
– مزایای طاق ضربی
- آسان بودن استفاده از آن
- پایین بودن هزینه ی اجرا
- عدم نیاز به شمع بندی و …
- به دانش فنی و زیادی احتیاج ندارد
- امکان ایجاد تغییرات در سقف بعد از اجرای آن
- دسترسی راحت و سریع به مصالح (آجر و ملات آن)
– معایب طاق ضربی
- خورندگی آهن در تماس با سیلیکات گچ
- عدم پیوستگی و یکپارچه نبودن کل سقف
- وزن بسیار زیاد و در نتیجه سنگین شدن کل سازه
- نداشتن صلبیت دیافراگم سقف و تخریب به صورت ریزش آوار (برای ساکنان خطرناک می باشد)
دهانه ی قابل اجرا: ۲ تا ۴ متر
۳. سقف تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک یکی از انواع سقف های ساختمانی است که از مصالح ۱. تیرچه ۲. بلوک (یا یونولیت) ۳. آرماتور حرارتی ۴. کلاف میانی (تای بیم) ۵. بتن پوششی درجا تشکیل می شود که تیرچه و بلوک (یا یونولیت) در کارخانه یا کارگاه ساخته می شوند و در محل اجرا، بعد از قرارگیری درست بتن ریزی می شوند.
– مزایای تیرچه بلوک
- عدم نیاز به نیروی کار متخصص و یا تجهیزات خاصی
- عایق صوتی، حرارتی و زطوبتی خوبی می باشند.
- مقامت بالایی در برابر نیروهای افقی (زلزله و باد) دارند.
- به دلیل پیش ساخته بودن تیرچه ها و بلوک سرعت اجرای بالایی دارند.
- به دلیل کم بودن وزن تیرچه و بلوک ها نیازی به جرثقیل برای حمل و نصب آنها ندارد.
- به دلیل پیش ساخته بودن تیرچه ها برای اجرای این نوع سقف به نیروی انسانی کمتری احتیاج است.
- استفاده از بلوک های توخالی (یا یونولیت) باعث کاهش مصرف بتن می شود که در نتیجه هزینه کمتری دارند.
- مقاومت تیرچه ها در برابر آتش سوزی بالاست همچنین اگر به جای بلوک از یونولیت نسوز استفاده کنیم موقع آتش سوزی نیز استحکام خوبی دارند.
– معایب تیرچه بلوک
- باریک شدن مقطع تیرچه ها، زمانی که از بلوک های یونولیتی استفاده کنیم و همچنین کاهش مقاومت سقف
- معمولا بتن پوششی تیرچه ها ضخامت کمی دارند که باعث خوردگی میلگرد و همچنین کاهش مقاومت می شود.
- به دلیل اینکه تیرچه ها در کارگاه های متفرقه ساخته می شود، عموما نظارت کمتری بر نحوه ی تولید و کیفیت آنها انجام می شود.
- حمل و نقل تیرچه ها هزینه بر خواهند بود و حتی در هنگام خمل نقل اگر با احتیاط آنها را جابجا نکنیم ممکن است بتن پاشنه ترک بردارد یا حتی شکسته شود و در آینده باعث خوردگی میلگرد شود.
- در هنگام زلزله بلوک هایی که در سقف استفاده کرده ایم خورد می شوند و ممکن است خودش یک خطر سقوط و برخورد با ساکنین باشد. البته اگر به جای بلوک از یونولیت استفاده کنیم این ایراد دیگر وجود نخواهد داشت.
- در سقف تیرچه بلوک چون بتن تیرچه ها قبل از بتن ریزی سقف ریخته می شود بنابراین یک بتن ریزی درجا برای سقف نداریم و این باعث می شود که بین بتن پاشنه و بتن سقف یک سطح جداکننده به وجود آید که باعث کاهش مقاومت و پایداری سقف می شود.
- در هنگام بتن ریزی آّب بتن سریعا توسط بلوک ها جذب می شود و قبل از اینکه فرصت ویبره زدن را پیدا کنند، بتن سفت شده در حالی که ویبره ی آن انجام نشده در نتیجه معمولا بتن کرمو می شود. این مورد که قابل دیدن هم نیست در هنگام زلزله اثر خود را نشان می دهد.
دهانه ی قابل اجرا: حدودا ۵ تا ۸ متر
۴. سقف تیرچه کرومیت
تیرچه کرومیت نوعی سقف پیش ساخته می باشد، مانند سقف تیرچه بلوک که شباهت زیادی به سقف تیرچه و بلوک دارد. برای ساخت سقف تیرچه کرومیت از تیرچه فولادی با جان باز در ترکیب با بتن، استفاده می شود. با توجه به اینکه سقف تیرچه بلوک معایبی نظیر؛ حتما نیاز به شمع بندی در زیر سقف می باشد و همین شمع بندی فضای زیادی را اشغال می کند که دست و پا گیر و هزینه بر نیز خواهد بود.
– مزایای تیرچه کرومیت
- پایین بودن تنش در بتن
- آسانی اجرای داکت (بازشو)
- هزینه ی کمتر و همچنین وزن کمتر سقف و سازه
- یکپارچگی سقف با اجرای بتن درجای تیرچه ها و سقف
- افزایش سرعت اجرا و امکان بتن ریزی درجای چند سقف همزمان
- عدم نیاز به شمع بندی به دلیل مقاومت خود تیرچه در برابر تحمل وزن و متعلقات خود
– معایب تیرچه کرومیت
- نیاز به استاد کار مجرب دارد
- وجود اختلاف نظر در اجرا (سایز آرماتور و کلاف میانی)
دهانه ی قابل اجرا: حدودا ۶ متر
۵. سقف کامپوزیت
سقف کامپوزیت (مرکب) سقفی است که از ترکیب فولاد و بتن ساخته می شود، که بتن در این نوع سقف به عنوان عضو فشاری در بالای تیر فلزی و از پروفیل های آهن به عنوان عضو کششی استفاده می شود. در سقف کامپوزیت برای اینکه یکپارچگی سقف رعایت شود از برش گیر (ناودانی، نبشی یا گل میخ) استفاده می شود.
– مزایای کامپوزیت
- کاهش وزن سازه
- کاهش مصرف بتن
- سرعت اجرای بالا
- عدم نیاز به شمع بندی
- عدم نیاز به دپوی مصالح
- امکان اجرای همزمان چند سقف
– معایب کامپوزیت
- به دلیل هزینه ی سقف کاذب، هزینه ی تمام شده بالاتری دارند.
- زمان نهایی اجرای پروژه با سقف کامپوزیت به دلیل اجرای سقف کاذب یه مقدار زیادمی شود!
- سقف کامپوزیت به دلیل داشتن لرزش، سقف مناسبی برای پروژه های مسکونی نمی باشد البته اگر در هنگام بتن ریزی زیر کلیه ی تیر آهن های فرعی و اصلی شمع بندی کامل انجام شود این مورد حل می شود. که در این صورت با اجرای شمع بندی دیگر امکان اجرای چندین سقف همزمان وجود نخواهد داشت.
دهانه ی قابل اجرا: حدودا ۷ متر
۶. سقف عرشه فولادی
یکی دیگر از انواع سقف ها، عرشه فولادی می باشد که از ورق گالوانیزه ذوزنقه ای شکل، فلاشینگ، گل میخ، بتن و میلگرد تشکیل می شود. با استفاده از سقف عرشه فولادی می توانیم به صورت همزمان در تمام طبقات سقف را اجرا و بتن ریزی کنیم. سقف عرشه فولادی را می توانیم به عنوان جایگزین سقف تیرچه بلوک در نظر بگیریم.
– مزایای عرشه فولادی
- وزن سبک
- سرعت اجرای بالا
- عدم نیاز به شمع بندی
- عدم نیاز به دپوی مصالح
- از نظر اقتصادی به صرفه است
- امکان اجرای همزمان چند سقف
- بعد از قرار دادن ورق های گالوانیزه، سطح یکپارچه ای ایجاد می شود که کارگران به راحتی می توانند روی آن حرکت کنند و جابجا شوند.
– معایب عرشه فولادی
- لرزش شدید سقف
- اجرای آن کار آسانی نیست و به افراد مجرب نیاز دارد.
حداکثر دهانه ی قابل اجرا: ۱۲ متر
۷. سقف وافل
سقف وافل نوعی دیگر از انواع سقف می باشد که امروزه شاهد این هستیم که بیشتر پروژه ها به سمت اجرای سقف وافل پیش می روند. سقف وافل رفتار دال دو طرفه را دارد.
– مزایای وافل
- بتن ریزی یکپارچه سقف
- عدم نیاز به روان کننده های بتن
- سرعت اجرای بالا به دلیل عدم نیاز به میلگردهای تقویتی و اتصال آنها به تیرها
- هزینه ی اجرای پایین تر نسبت به سقف های دیگر از جمله سقف عرشه فولادی و …
– معایب وافل
- نیاز به نیروی مجرب برای اجرا
- برای اجرا در تعداد طبقات زیاد مناسب نیست.
- در مناطقی که باد شدیدی می وزد مناسب نیستند.
- نیاز به قالب های خاصی دارد که هزینه اجرایی را بالا می برد.
- به ارتفاع کف به کف بیشتری نیاز دارد که در نتیجه باعث می شود تعداد طبقات کل سازه کاهش پیدا کند.
حداکثر دهانه ی قابل اجرا: ۱۵ متر
۸. سقف یوبوت
سقف یوبوت از بتن، میلگرد و قالب های پلی پرو پیلن ساخته می شود. این سقف هم عملکرد دو طرفه ای دارد. این نوع سقف توسط مهندسان ایتالیایی با هدف رسیدن به مقاومت مناسب در برابر زلزله و همچنین اجرای سقف در د
هانه های بلند به وجود آمد. این نوع سقف در واقع شباهت بسیار زیادی با سقف کوبیاکس دارد و تنها تفاوت آن را می توان شکل نوع قالب های ماندگار دانست.
– مزایای سقف یوبوت
- سرعت اجرای بالایی دارد.
- وزن سبکی دارد و باعث کاهش نیروهای افقی زلزله می شود.
- مقاطع کوچکتری برای ستون ها و فونداسیون مورد نیاز است که باعث کاهش هزینه می شود.
– معایب سقف یوبوت
- هزینه خرید قالب های یوبوت گران در می آید و در پروژه های کوچ زیاد به صرفه نیست.
- بعد از بتن ریزی اگر ویبره کافی انجام نشود قسمت های زیرین سقف پوک می شود و اصطلاحا کرمو می شود.
- قالب های یوبوت به تنهایی مقاومت زیادی ندارند و اگر با احتیاط آنها را جابجا نکنیم، شکسته می شوند.
حداکثر دهانه ی قابل اجرا: ۱۲ متر
