یکی از مهمترین و اساسی ترین ارکان ساخت و ساز، متره و برآورد می باشد. متره و برآورد علمی است برای اندازه گیری، که همه ی جوانب کارها را در بر می گیرد. قبل از ساخت هر پروژه ای نیاز هست که همه ی آنچه که برای ساخت پروژه استفاده می شود را متره و برآورد کنند.

بیایید با مطرح کردن یک مثال، بهتر متره و برآورد را درک کنیم؛ انسان در زندگی خود قبل از اینکه عمل و کاری را انجام دهد، آن را خوب می سنجد و عواقب آن را در نظر می گیرد، یا به عبارت دیگر آن را متره می کند. توی این مقاله در مورد تخصص مهندس مترور و اینکه باید چه مهارت ها و همچنین چه خصوصیاتی داشته باشد توضیح می دهیم. در مقاله های بعد، آموزش های متره و برآورد را قرار می دهیم.

متره کلمه ی فرانسوی است که به معنی متر کردن (اندازه گرفتن) می باشد و در زبان فارسی کلمه ی متره بیشتر در کارهای مهندسی کاربرد دارد.

به کسانی که مقادیر و اندازه ها را متره و برآورد می کنند، مترور گفته می شود. مترور برای انجام دادن هر پروژه ای پارامترهای؛ ۱) زمان ۲) هزینه ۳) مقدار و ۴) مکان آن را مورد سنجش و اندازه گیری قرار می دهد و آن را برای کمترین زمان و هزینه ی اجرا، برآورد می کند.

قدم اول در یادگیری متره و برآورد، نقشه خوانی و فراگیری اصول صحیح متره و ریزمتره می باشد، یعنی قبل از اینکه شما بخواهید متره و برآورد را یاد بگیرید باید به صورت کامل به نقشه خوانی سازه بتنی و فولادی مسلط باشید.

۲ مورد مهم که برای مجریان پروژه های عمرانی بسیار مهم است

۱. مقدار مصالح مورد نیاز به طور تقریبی

براساس نقشه های اجرایی، چه مقدار مصالح نیاز دارید، تا در حین اجرای پروژه با توجه به برنامه زمان بندی آنها را تهیه کنید.

۲. هزینه ی اجرای کل پروژه به صورت تقریبی چقدر می شود.

مترور در پروژهای عمرانی باید با فهرست بهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بخش نامه ها، دستورالعمل ها، تبصره ها، بندها، ردیف های شرایط عمومی و خصوصی پیمان و آیین نامه ها و مقررات ملی ساختمان آشنایی کامل داشته باشد.

۴ موضوع که قبل از یادگیری متره و برآورد باید یاد بگیرید

۱. نقشه خوانی را به خوبی بدانید.

۲. دانش کافی در مورد محاسبه ابعاد داشته باشید.

۳. در محاسبه ابعاد و برآورد هزینه دقت کافی داشته باشید.

۴. شناخت کافی از روش های اجرایی، مصالح، مشخصات و مقررات مربوطه داشته باشید.

۹ ویژگی مهمی که یک مترور باید داشته باشد

۱. دقت و تمرکز

دقت و تمرکز داشتن اصلی ترین ویژگی یک مترور می باشد چون کیفیت کار مترور تا حد خیلی زیاد به دقت  و تمرکز او بستگی دارد. اگر مترور اطلاعاتی که ارائه می دهد، دقیق و بدون نقصی باشد، باعث می شود سرعت و البته کیفیت اجرای یک پروژه تا حد بسیار زیادی بالا برود.

اضافه یا کم شدن فقط یک رقم صفر در برآوردها باعث می شود که رقم نهایی برآورد، ده برابر کوچکتر یا حتی بزرگتر شود. اگر تمرکز کافی در برآورد اولیه نداشته باشید باعث می شود که پروژه با رکود رو به رو شود. یعنی به این صورت که اگر برآورد شما اشتباه باشد (حالا یا محاسبه شما بیشتر یا کمتر شود) پیمانکار دچار سردرگمی خواهد شد.

۲. سرعت در اجرای کار

اگر سرعت شما در انجام متره و برآورد یک پروژه بالا باشد، سریعتر پروژه را انجام خواهید داد و در آخر هم صورت وضعیت را می نویسید و تمام. البته باید توجه داشته باشید که سرعت بالای شما باعث نشود تا خطاهایتان در انجام محاسبات و خروجی ها زیاد شود. مترور باید بتواند با ترکیب دو عامل دقت و سرعت، به بالا بردن کیفیت و کارایی پروژه کمک کند نه اینکه صرفا با افزایش سرعت، محاسبات را اشتباه انجام دهد و متره ی درستی ارائه ندهد.

سرعت بالای یک مترور در انجام یک پروژه عمرانی بدین معنی است که صورت وضعیت ها به موقع تنظیم شده و پول مورد نیاز پروژه هم به موقع تامین شود و در نتیجه پروژه در زمان کوتاه تری انجام و به بهره برداری برسد تا سرمایه های به کار رفته در پروژه از حالت خوابیدگی خارج شود. و البته خود مترور هم بتواند پروژه های بیشتری پشت سر هم بگیرد و انجام دهد.

۳. یادگیری متره و برآورد خارج از دانشگاه

به دلیل اینکه در کشور ما متره و برآورد جزو رشته های تخصصی دانشگاه ها نمی باشد و فقط یک درس تک واحدی به دانشجو می دهند که عملا در انتهای پاس کردن آن، چیز خاصی یاد نمی گیرد. بنابراین اگر می خواهید در حرفه ی متره و برآورد فعالیت کنید باید تا می توانید نسبت به مسائل مختلف که در یک پروژه عمرانی وجود دارد، مهارت کسب کنید. تمامی کارها در شرایط پیش بینی شده و پیش بینی نشده را مد نظر قرار بدهید و برای هر کدام از آنها اقدام به تهیه صورت وضعیت مناسب کنید.

تخصص متره و برآورد در رشته مورد فعالیتش کمک می کند که اشتباهات احتمالی نقشه ها را در مرحله برآورد اولیه کشف کند و به کار فرما یا مشاور اعلام کند.

۴. شروع قوی به همراه پایان به موقع و موفقیت آمیز

باید بدانید که موفقیت در پروژه های متره و برآورد در گرو دو عامل مهم می باشد: ۱. شروع قوی و ۲. پایان به موقع و موفقیت آمیز است.

برای شروع قوی نیاز به داشتن اطلاعات و منابع بدون نقص و همچنین تسلط مترور نسبت به این اطلاعات و منابع می باشد. مترور باید توانایی لازم برای جمع آوری اسناد را داشته باشد و در زمان مناسب به شکل صورت وضعیت در آورد و ارائه بدهد و در نهایت کار را به پایان برساند.

همچنین مترور باید بداند که هر کاری را به چه صورت و در چه موقع و از کجا شروع کند. هنگام تهیه برآورد اولیه در صورتی که مترور نداند که به چه طریقی و از کجا باید شروع به تهیه برآورد کند، به طور یقین آن برآورد به بن بست خواهد رسید. و یا اگر نداند که چگونه باید صورت وضعیت را بنویسد، بازم هم به طور یقین صورت وضعیت دچار سردرگمی می شود و غیر قابل دفاع خواهد بود و در نتیجه متره و برآورد ما با شکست رو به رو خواهد شد.

از این توضیحات می توان فهمید که قبل از شروع یک پروژه متره و برآورد، قطعا باید با تمام مراحل اجرای کار و به طور خلاصه تهیه صورت وضعیت ها و … آشنایی کامل داشته باشید.

۵. ثابت قدم بودن در کار

هنگامی که مترور یک آیتم را وارد برآورد صورت وضعیت و یا آنالیز بهای قیمت می کند باید به اندازه ای نسبت به آیتم اطمینان داشته باشد که تحت هیچ عنوان تصمیم به حذف یا تغییر آیتم نگیرد.

همچنین ثابت قدم بودن مترور به این معنی است که پروژه با بهترین کیفیت ممکن اجرا شده و هیچ گونه کم و کاستی و یا حتی اضافه کاری در طول اجرای پروژه صورت نگیرد.

۶. ریزبین بودن (zoom in)

ریزبینی اجرای هر عمل شامل مجموعه گسترده ای از مصالح، ابزار، نیروی کار و یا تخصص های مختلف می باشد. یک مترور حرفه ای و کار بلد باید به اندازه ای دقیق باشد که کوچترین موارد در اجرای پروژه را بتواند ببیند. به طور مثال در اجرای عملیات آرماتوربندی، مترور برای تنظیم قیمت نهایی هر کیلوگرم آرماتور بسته شده باید به عواملی مانند کارگر ساده، آرماتور بند، کمک آرماتوربند، میلگرد، سیم مفتول و همچنین حمل و نقل مصالح فلزی مورد مصرف (حمل میلگرد، قالب و …) در سازه را تجزیه کند.

ریزبین بودن در طول اجرای پروژه، باعث می شود تا پیمانکار یا کارفرما با کمبود منابع مالی مواجه نشود و کار با حداکثر دقت ممکن انجام گیرد.

۷. علاقه داشتن و عاشق بودن!

شما باید عاشق شوید بله درست خواندید، عاشق کار بودن به این معنی است که اگر شرایط این را داشتید که حتی برای مدت یک یا دو سال کار متره و برآورد را مجانی انجام بدهید، آیا حاضر بودید این کار را انجام دهید؟ آیا شما هم زمانی که کار متره و برآورد را انجام می دهید، زمان خوردن ناهار یا شام یادتان می رود؟ شما اصلا متوجه نشدید که غذا نخوردید و غرق انجام دادن کار متره و برآورد بوده اید؟ اگر این علایم یا مواردی مثل این را دارید باید بگویم که شما عاشق شده اید! بله عاشق کار متره و برآورد یا هر کار دیگری که این موارد برای آن صدق می کند، شده اید. این را هم بدانید اگر اینگونه عاشق هر کسب و کاری باشید و برایش زحمت بکشید قطعا به درآمدهای بسیار بالایی خواهید رسید.

۸. داشتن حافظه ی خوب! 

یکی از عواملی که باعث موفقیت در کار متره و برآورد می شود، داشتن یک ذهن بایگان می باشد. یعنی مترور باید بتواند تمام اطلاعات مورد نیازش را به ذهنش بسپارد. مثلا در هنگام بازدید از یک پروژه با نکاتی برخورد می کند که باید این اطلاعات و نکات را به ذهنش بدهد تا بتواند در زمان مناسب از این نکات و اطلاعات استفاده کند.

۹. داشتن مهارت فن بیان خوب و مذاکره

باید بدانید که یک مترور با کلیه قسمت های اجرایی و نظارتی پروژه در تماس می باشد، افرادی مانند ناظر، مهندس مجری پروژه، رئیس کارگاه، کارگر ساده، و افراد دیگر.

مهندس مترور در هنگام رسیدگی به صورت وضعیت ها باید در بعضی مواقع برای برخی از آیتم ها دلیل مشخصی به مهندس ناظر ارائه بدهد بنابراین باید با فن بیان خوب بتواند این موارد را توضیح دهد و مهندس ناظر را راضی و قانع کند که اگر فن بیان خوبی نداشته باشد به خوبی نمی تواند مهندس ناظر را قانع کند.

همچنین برای گرفتن پروژه ها از کارفرما باید علاوه بر فن بیان خوب اصول مذاکره نیز به خوبی بلد باشد تا بتواند پروژه را بگیرد و به اصطلاح کار نپرد!

پیشنهاد می کنم مقاله ی دانلود فهرست بهای ۹۸ فایل pdf و اکسل (کاملا رایگان) را هم بخوانید.

۵ نکته ی بسیار مهم قبل از متره و ریز متره

۱. مطالعه ی کامل نقشه و مشخصات آن، خصوصا دیتیل ها و جزئیات اجرایی

مترور خوب و دقیق باید قبل از شروع متره کردن پروژه مورد نظر، نقشه ها و تمامی جزئیات آن را بطور کامل مطالعه و بررسی کند و در صورت ناقص بودن و یا غیر قابل فهم بودن نقشه ها و جزئیات آن، باید آن را به مهندس طراح بازگشت بدهد تا نقشه و مشخصات را اصلاح و تکمیل کند.

از جمله موارد نقصی که ممکن است در نقشه ها باشد: ۱. عدم درج مقاومت فشاری بتن (عیار بتن) ۲. کمبود اندازه و ابعاد موجود در پلان ها و دیتیل ها ۳. مشخص نبودن نوع ارماتور ۴. عدم درج مشخصات و جداول مربوط به کارهای فولادی سنگین (جداول مربوط به ابعاد و اندازه های نبشی ها، پلیت ها و ورق ها) ۵. عدم درج مشخصات تیرچه ها و جزئیات مربوط به آن و موارد دیگری مثل این ها.

۲. فهرست بندی کردن تمام قسمت هایی که باید متره شود تا به این ترتیب چیزی از قلم نیفتند.

۳. به منظور نظم بخشیدن به عملیات متره باید عملیات ریزمتره را در جداول مخصوص به آن انجام داد.

۴. آدرس هایی که در ریزمتره آورده می شود باید براساس نقشه و جزئیات، دقیق و خوانا و همچنین بدون خط خوردگی باشد.

۵. الزامات نقشه های اجرایی جهت متره

الف) نقشه های اجرایی، سازه ای و معماری باید با مقیاس مشخص، ابعاد و اندازه مشخص، دقیق و خوانا بوده و دارای تمام جزئیات اجرایی باشد که یک مترور به راحتی بتواند از آن ها استفاده کند.

ب) جدول نازک کاری، کامل و با آدرس و مشخصات تعیین شده باشد و در نقشه ها معلوم شود.

ج) جدول لیستوفر میلگرد (در پایین توضیح دادم لیستوفر چی هست) و آهن آلات مصرفی در نقشه های سازهای بطور دقیق مشخص باشد.

د) نوع، تعداد و اندازه درب ها و پنجره های مصرفی در پروژه با جزئیات کامل مشخص باشد.

لیستوفر چیست؟

در واقع یک مرجع و راهنمایی می باشد برای آرماتور بندی (خم و برش آرماتورها)، به عبارت دیگر با تهیه لیستوفر می توانیم با سرعت بیشتری به تهیه و نصب آرماتورها بپردازیم.

جمع بندی و سخن پایانی

در این مقاله در مورد شغل و حرفه ی متره و برآورد صحبت کردیم و گفتیم برای اینکه یک مترور حرفه ای باشید لازم است تا یکسری مهارت ها از جمله نقشه خوانی و … را داشته باشید و بعد در مورد یکسری از خصوصیات شخص مترور صحبت شد. با یادگیری متره و برآورد وقت گذاشتن روزانه ۳ تا ۴ ساعت می توانید درآمد حداقل ۴ میلیون تومن در ماه داشته باشید که البته اگر بیشتر وقت بذارید و یکسری مهارت های تجارت آنلاین هم به خوبی یاد بگیرید قطعا می توانید به درآمد بالای ۱۰  میلیون تومن در ماه برسید. در مقاله های بعدی در مورد اصطلاحات متره و برآورد و آموزش های آن می پردازیم.